Özelleştirme çetesi, ormanları yakıyor

Özelleştirme çetesi, ormanları yakıyor

Türkiye, her yaz olduğu gibi korkunç orman yangınları yaşıyor. Biri bitmeden diğeri başlayan yangınlarda ormanlar kül oluyor, evler yanıyor, canlılar ölüyor. Yangınların büyük çoğunluğu ise elektrik hatlarından kaynaklı. Özelleştirme ile elektrik dağıtım işinin verildiği şirketler daha fazla kâr uğruna yetersiz personelle çalışıp, elektrik nakil hatlarında bakım onarım yapmaktan kaçınıyor. İzmir Valisi, Foça, Ödemiş ve Seferihisar’da olduğu gibi Çeşme’deki yangının da elektrik hattından çıktığını söyledi. Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Genel Başkanı Mahir Ulutaş ise yangınların özelleştirmelerin sonucu olduğuna dikkat çekti. Çeşmeli yurttaşlar da yıllardır bölgede elektrik kaynaklı sorunlar yaşandığını söylüyor.    Çeşme otoyolu kapatıldı Çeşme’de Ildır Mahallesi yakınlarındaki tarım arazisinde başlayıp ormana yayılan yangını yerleşim yerlerini hatta otoyolu bile vurdu.  Gece tedbir amaçlı İzmir-Çeşme kara yolu ulaşıma kapatılırken gündüz alevler otoyola ulaştı. Yerleşim yerleri tahkiye edildi, çok sayıda ev yandı. İzmir Valisi Süleyman Elban, yangının elektrik hattından çıktığının değerlendirildiğini söyledi. Yangın 2 can aldı Çeşme’deki yangın söndürülemeden Ödemiş’te yangın başladı. Manastır mevkisinde ormanlık alanda başlayan yangın, yerleşim yerlerine sıçradı. İlçede 3 mahalle boşaltılırken yanan bir evde yatalak olduğu öğrenilen 80 yaşındaki İbrahim Erkan’ın cansız bedenine ulaşıldı. Konya’dan İzmir’e yangınlara müdahale için gelen orman işçisi İbrahim Demir'in de alevler arasında kalarak can verdiği öğrenildi. EMO: Özelleştirmenin sonuçlarını yaşıyoruz   Fotoğraf: İnstagram   TMMOB’ye bağlı Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Genel Başkanı Mahir Ulutaş, her sene elektrik hatları kaynaklı orman yangınları yaşandığını hatırlatarak bu yüzden yaz mevsimine girmeden yapılması gerekenler konusunda uyarı yaptıklarını söyledi. Elektrik dağıtımı kamudayken bu tür yangınların daha az yaşandığına dikkati çeken Ulutaş “Çünkü bir birikim ve yeterli personel vardı” dedi.  Bir orman bölgesinden enerji nakil hattı geçecekse hat boyunca ormanın temizlenerek kıvılcım düştüğünde sıçramaması altının betonlanması, yaz-kış döngülerinde bağlantılarda yaşanabilecek gevşemelere, kopmalara karşı düzenli takip ve kontrollerin yapılması gerektiğini dile getiren Ulutaş “Bugün teknoloji de bu kontrolleri kolaylaştırıyor. Hatlar boyunca dronelar ve yapay zeka uygulamalarıyla bu hatların ısısını kontrol etmek çok kolay. Bu imkanlar yokken bile eskiden kamu, uzman mühendis ve teknisyenlerin kontrolünde bu işleri yapıyordu” diye konuştu. ‘Bakım yerine, maliyet hesabı var’ Özelleştirmelerle beraber şirketlerin bu bakımları birer maliyet kalemi gördüğünü, ayrıca özel şirketlerin teknik altyapısı, bu işi yapacak yeterli sayıda mühendis ve teknisyen çalıştırmadıkları için bu bakımların hakkıyla yapılmadığına vurgu yapan Ulutaş “Elektrik dağıtımı kamudayken bu kontroller orman bölge müdürlükleriyle koordineli şekilde yapılıyordu” ifadelerini kullanarak önlem alınmadığı sürece bu yangınların ne yazık ki yaşanacağını söyledi.  Enerjiyi ormandan geçirmenin zorunluluk olduğunu dile getiren Ulutaş  “Geçişi bir zorunluluk ama kontrollü ve düzenli bakım yapılarak işletilmeleri lazım” dedi. ‘Hatların kontrolü yapılmıyor’ Şehirlerin elektrik dağıtımları özelleştirilerek şirketlere verilse de altyapının aslında kamu malı olduğuna işaret eden Ulutaş “İşletme hakkı devir yöntemiyle özel sektöre veriliyor. Dolayısıyla hâlâ bir kamu altyapısı var. Bunu da denetleyecek olan kamu kurumu TEDAŞ’tır. Bu denetimlerin yapılması lazım. Ama yapılmıyor. TEDAŞ’ın da bölgelerdeki personel sayısı çok sınırlı. TEDAŞ’ın GDZ AŞ’ye ‘Hatların kontrollerini yaptın mı?​’ diye sorması gerek” çağrısını yaparak özelleştirmenin elektrik kaynaklı yangınların artmasında ciddi bir etkisi olduğunu söyledi. İklim krizi, küresel ısınma, daha kurak ve sıcak geçen yazların da yangınların artmasında etkisinin olduğunun altını çizen Ulutaş “Dolayısıyla daha çok önlem alınması, kontrol ve özen gerekli. Yeni teknolojilerle 24 saat enerji nakil hatlarının güvenliğini ve kontrolünü sağlamak mümkün” dedi. ‘Şirketlere yaptırım yok’ Türkiye’de şimdiye kadar elektrik dağıtım şirketlerine sebep oldukları orman yangınları konusunda yaptırım yapıldığına dair ellerinde herhangi veri ve duyum olmadığına dikkati çeken Ulutaş “Zaten elektrik kaynaklı yangınlar da genelde biz mücbir sebep (Kontrol edilemeyen) olarak görülüyor. Halbuki öyle değil. İyi bir bakımla, teknolojik altyapı ve düzenli kontrollerle bunu en aza indirmek mümkün. Dolayısıyla bu yangınlar özelleştirilmenin dolaylı bir sonucu aslında. Elektrik hatları kaynaklı yaşanan orman yangınları özelleştirmenin sonucudur” diye konuştu. ‘Teller eski, rüzgar kuvvetli, bakım yok’   Fotoğraf: AA   Çeşme’deki evleri yangından kıl payı kurtulan, korkunç anlara hem müdahale etmeye çalışan hem de tanıklık eden Emekli Hemşire Güler Nasuhbeyoğlu, Ildır Mahallesi’ne 6 yıl önce taşınmış. Taşındıkları zaman eve gelen elektrikçinin ‘abla elektrik telleri, hatları çok eski’ diyerek kendilerini uyardığını anlatan Nasuhbeyoğlu “Bundan bir yıl önce de alt sokaktaki komşumuzun oradaki elektik hattından yangın çıktı, ucuz atlatıldı. Buna rağmen şirketin bir yenileme veya bakım yaptığını görmedik” dedi. Elektrik dağıtımını üstlenen GDZ Elektrik’in sadece para topladığını, yatırım, bakım yapmadığını, sorun yaşandığında muhatap bulmakta zorlandıklarını dile getiren Nasuhbeyoğlu, bölgede sık sık elektrik kesintisi yaşandığını da dile getirerek ekledi: “Bundan 15 gün önce yanımıza gelen KOAH hastası olduğu için makineye bağlı olması gereken eniştem bu yüzden geri dönmek zorunda kaldı” ifadelerini kullanarak teller eski, rüzgar kuvvetli, sürtünme ve kopmanın çok yaşandığını söyledi.    Hat kaynaklı yangınlar artıyor Orman Genel Müdürlüğünün verilerine göre yangınların yüzde 4’ü elektrik nakil hattı kaynaklı, ancak yanan ormanlık alanların yüzde 20’si elektrik nakil hattı kaynaklı. Muğla Orman Bölge Müdürlüğünün 2021 senesine ilişkin raporu, 2021’de Türkiye’yi kasıp kavuran orman yangınlarında enerji nakil hatlarının etkisini gösteriyor. Rapora göre 2021’de yanan 118 bin hektarlık alanın 52 bin hektarı Aydın-Muğla bölgesinde. Bu 52 bin hektarın ise neredeyse dörtte biri, 13 bin hektarlık alan enerji nakil hatları kaynaklı olarak yandı. 2021’de yanan ormanların yüzde 26.8’i de bu nedenle kül oldu. Ayrıca rapora göre enerji nakil hattı kaynaklı yangın oranı her sene artıyor. Şirketin sicili kabarık Türkiye’de 21 farklı bölgede tekel haline getirilmiş elektrik dağıtım şirketleri elektrik dağıtım işini yapıyor. İzmir ve Çeşme’nin de elektrik dağıtım hizmetleri GDZ (Gediz EDAŞ) Elektrik Dağıtım AŞ tarafından sağlanıyor. Şirket, Aydem Grupa ait. Muğla, Aydın ve Manisa’da da elektrik dağıtım faaliyetleri yürütüyor.  Aydem Grup iki termik santral, yirmi hidroelektrik santral, üç rüzgar, birer jeotermal, hibrit elektrik santralinin de sahibi. Şirket, AKP’li yıllarda aldığı ihalelerin ardından büyümesiyle dikkat çekiyor. Kamudan milyarlarca liralık teşvik alan şirketin sicili ise parlak değil. Geçtiğimiz yıllarda Marmaris ve Datça’da yaşanan büyük orman yangınları da şirketin sorumluluğundaki elektrik hatlarından çıkmıştı. Öte yandan şirket bünyesinde ağır çalışma koşulları nedeniyle çok sayıda işçi de iş cinayetlerine kurban gitti. Yine şirketin sorumlu olduğu İzmir’de açıkta bırakılan kabloların neden olduğu elektrik çarpması sonucu 2 kişi can verdi. kaynak evrensel