İran’da Protestolar Büyüyor

İran’ın ulusal para birimi Riyal’in Pazar günü birkaç saat içinde rekor seviyede değer kaybetmesinin ardından başkent Tahran’da protesto gösterileri başladı. Pazar günü 1 ABD doları yaklaşık 1,42 milyon Riyal’den işlem görürken, euro 1,7 milyon Riyal’e kadar yükseldi. Bir yıl önce ise dolar kuru yaklaşık 820 bin Riyal seviyesindeydi. Riyal’deki kronik değer kaybı, ülkede hiperenflasyon riskini artırırken, hızla değişen fiyatlar ekonomik belirsizliği derinleştiriyor. Özellikle ithal ürünlerin satışı ciddi şekilde olumsuz etkileniyor. İran ekonomisi, yüksek enflasyonun yanı sıra hükümetin nükleer programı nedeniyle uygulanan Batı yaptırımlarının baskısı altında bulunuyor. Esnaf kepenk kapattı Deutsche Welle’nin haberine göre, kötüleşen ekonomik koşullara tepki olarak son iki gün içinde Tahran’da çok sayıda esnaf iş yerlerini kapattı. Protestolar ilk olarak Pazar günü başkentin en büyük cep telefonu pazarında başladı ve kısa sürede diğer işletmelere yayıldı. Esnaf, dükkanlarını kapalı tutarak Tahran merkezinde gösteriler düzenledi. Ekonomik taleplerle başlayan protestoların zamanla hükümet karşıtı bir nitelik kazandığı belirtiliyor. Gösterilerin Tahran’la sınırlı kalmadığı; İsfahan, Kerman ve Gişm Adası gibi kentlere de yayıldığı bildiriliyor. Öğrenci topluluklarının da protestolara katılacaklarını açıklaması dikkat çekiyor. Gözlemciler, eylemlerin yalnızca ekonomik sorunlarla değil, aynı zamanda “temel siyasi taleplerle” de bağlantılı olduğunu ifade ediyor. “Korkmayın, hepimiz birlikteyiz” Güneydoğudaki Kerman kentinde Pazartesi günü düzenlenen protestolarda, görgü tanıklarına göre İslami rejim karşıtı sert sloganlar atıldı ve köklü siyasi değişiklikler talep edildi. Yetkililer, polis ve güvenlik güçlerini yoğun şekilde konuşlandırdı. Gösterilerde “Korkmayın, hepimiz birlikteyiz” ve “Diktatöre ölüm” gibi sloganların yanı sıra, monarşinin yeniden kurulmasını savunan ve “Yaşasın şah” sloganları atan grupların da olduğu bildirildi. Çevik kuvvet polisinin kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandığı aktarıldı. Yerel medya protestolara yer verse de siyasi sloganlar hakkında ayrıntılı bilgi paylaşmadı. Buna karşın sosyal medyada, farklı şehirlerdeki gösterilere ait çok sayıda video ve sert siyasi mesajlar içeren paylaşımlar dolaşıma girdi. Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan’dan diyalog çağrısı Hükümet cephesinden protestolara ilişkin şu ana kadarki tek açıklama, ılımlı kimliğiyle bilinen Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’dan geldi. Pezeşkiyan, Salı günü X platformu üzerinden yaptığı paylaşımda devlet ile göstericiler arasında diyalog kurulması çağrısında bulundu. Cumhurbaşkanı, İçişleri Bakanı’na protesto hareketinin temsilcileriyle görüşmesi ve taleplerini değerlendirmesi yönünde talimat verdiğini açıkladı. Mesajında ekonomik reform sözü veren Pezeşkiyan, para ve bankacılık sisteminde değişiklikler yapılacağını ve halkın alım gücünü korumaya yönelik önlemler alınacağını ifade etti. Ancak gözlemciler, protestocuların Pezeşkiyan’ın politikalarını ekonomik krizin başlıca nedenlerinden biri olarak gördüğünü ve bu nedenle diyalog çağrısına mesafeli yaklaşabileceklerini belirtiyor.